24 juni - Waarom ik AI inzet voor échte gesprekken

Luister naar dit verhaal:

Er was een moment in 2023 dat me diep raakte. Ik liep door de bossen in Drenthe, met Pi AI op mijn telefoon. Op het eerste gezicht gewoon een chatbot — maar eentje die met hulp van coaches en psychologen was afgestemd op echte gesprekken. En dat voelde je meteen.

Op een gegeven moment stelde Pi me een vraag die me compleet stilzette: "Wat zou je willen zeggen tegen je jongere zelf?"

Daar, midden op dat bospad, stond ik met tranen in mijn ogen. Het was het gesprek dat me raakte. De technologie was de sleutel, maar de emoties waren van mij. Het ontsloot een totaal nieuwe manier om met mezelf in gesprek te zijn.

Die ervaring deed me beseffen: als technologie ons zo kan helpen onszelf te begrijpen, wat betekent dat dan voor hoe we zouden kunnen samenleven?

Want dat is waar het nu piept en kraakt. We zijn vergeten dat de wereld waarin we nu leven is gevormd door sociale keuzes, door beleid dat na de Tweede Wereldoorlog uitging van solidariteit en wederopbouw. De samenleving van toen maakte heel bewust keuzes voor elkaar. Denk aan de invoering van de AOW, de opbouw van het onderwijssysteem en de wederopbouw van wijken door woningcorporaties. Dat was een generatie die wist wat het betekende om samen ergens voor te staan, en om iets groters op te bouwen dan alleen jezelf.

In de afgelopen decennia raakten we die mentaliteit een beetje kwijt. We leven nu in een tijd waarin de fundamenten van onze samenleving afbrokkelen onder het mom van bezuinigingen, een efficiënte overheid en marktwerking. We zien nu de limieten van het 'ieder voor zich'-denken: tekorten in de zorg, het onderwijs, de huisvesting – precies die dingen waar we ooit collectief voor kozen, waar we trots op waren, worden nu ontmanteld. Het idee dat iedereen wel voor zichzelf kan zorgen, klinkt stoer — totdat de structuren die ons dragen beginnen te wankelen.

Het resultaat? Een politiek klimaat dat mensen tegen elkaar opzet, terwijl de echte vragen onbesproken blijven. Dat doet fundamenteel tekort aan wie we zijn als mens, en aan wat we nodig hebben om als sociale wezens goed te functioneren.

AI is geen toekomstmuziek meer. De automatisering van kennis, de kracht van taalmodellen, het gebeurt nu. Precies in dit kwetsbare moment, waarin ons sociale weefsel al rafelt, komt deze versnelling. Het is een kracht die óf de kloof tussen mensen vergroot, óf een nieuwe brug kan slaan, maar onschuldig is het zeker niet.

We staan voor een keuze. De ene richting: technologie die wordt ingezet voor verdeeldheid en controle. Denk aan TikTok-algoritmes die jongeren onbewust verslaafd maken aan oppervlakkige content. Of gepersonaliseerde politieke advertenties op Facebook die inspelen op angst en polarisatie. Of algoritmes die bepalen of je wel of geen toegang krijgt tot een sociale huurwoning, zonder transparantie over de afwegingen. AI-systemen die beslissen over je hypotheek, je uitkering, je toekomst, zonder dat je weet waarom, en zonder dat je iemand ter verantwoording kunt roepen.

De andere richting: diezelfde technologie vormgeven als een instrument voor verbinding en begrip, de positieve, maatschappelijke impact van AI.

Die frustratie én hoop hebben me de afgelopen jaren steeds meer richting en duiding gegeven. Het is de reden achter mijn werk, geïnspireerd door denkers als Simon Sinek en Floor de Ruiter: hoe brengen we die menselijke maat terug in de systemen die ons leven vormgeven?

En toen die wandeling met Pi AI; plotseling zag ik hoe technologie ons zou kunnen helpen onszelf anders te besturen, als we veel menselijker gaan zitten — mét de technologie.

Hier zie ik de rol voor AI. Niet door lukraak prompts in een AI-venster te typen, maar door eerst samen betekenis te geven. We brengen mensen samen rond een vraagstuk dat hen allemaal raakt. We faciliteren gesprekken waarin echt geluisterd wordt. Met tools zoals Dembrane leggen we die rijke, genuanceerde dialogen vast — elke nuance, elk moment van herkenning. Dát is de grondstof.

Ik zie het al gebeuren om me heen. AI die helpt bij het co-creëren van transformatieplannen binnen de zorg, waar mensen zich herkennen in de resultaten na uitvoerige groepsdialogen. Niet omdat de machine voor hen denkt, maar omdat het hen helpt dichter bij henzelf en bij de nuances van hun gesprekken te komen. Het stille wordt zichtbaar. De nuance blijft behouden die we vaak te snel vergeten.

Onderzoek toont aan dat AI mensen kan helpen uit vastgeroeste overtuigingen te stappen — niet door manipulatie, maar omdat we het ervaren als een neutrale gesprekspartner. We verdedigen ons minder. We luisteren anders. Waar populisten angst omzetten naar stemmen, zou AI nuance kunnen omzetten naar begrip. Waar systemen mensen tegen elkaar opzetten, zou technologie kunnen helpen de gelaagdheid van wat ons mens maakt te vergroten.

Onlangs zat ik in zo'n sessie over wijktransformatie. De facilitator, Jeroen, had een uur lang diepgaande gesprekken begeleid over de spanning tussen systeemeisen en een mensgerichte benadering. Op een bepaald moment koos Jeroen ervoor om de AI te vragen: geef ons een synthese van wat we besproken hebben, en stel een vraag die ons gesprek verder kan brengen.

De AI, gevoed door alles wat er die middag was gezegd, stelde deze vraag: "Kunnen we een voorbeeld bedenken van zo'n concrete actie die we morgen al zouden kunnen starten, zonder dat we vastlopen in systeemeisen?"

De reactie was onmiddellijk: "Dit is wel mooi", "Dat is precies de vraag waar we mee worstelen", "Mooi gedaan!" Vanaf mijn positie zag ik wat ik alleen kan omschrijven als openvallende monden. Dat is het moment waarop ik voelde dat er iets verschoof in hoe we met AI samenwerken.

AI wordt dan geen antwoordenmachine, maar een verlengstuk van de dialoog. Het maakt het stille zichtbaar en houdt de nuance vast die we in de snelheid van alledag vaak vergeten. Het herkent patronen in wat mensen écht zeggen, en helpt die terug te spiegelen op een manier die verder brengt.

En nog toffer: we kunnen de lessen die we lokaal leren, samen met AI sneller herkennen en delen. Zo ontstaat er een soort sociale GitHub: een open leeromgeving waar gemeenschappen hun oplossingen kunnen delen, verbeteren en opnieuw toepassen. Niet top-down opgelegd, maar van onderop gebouwd.

Uiteindelijk geloof ik hierin: er is een wereld mogelijk waarin iedereen zich gehoord en gezien kan voelen. Waarin we collectief beslissingen nemen over de dingen die er echt toe doen, en waarin technologie ons daarbij helpt.

Die wereld is er nog niet. Maar we kunnen er wel aan beginnen te bouwen.

Mijn belofte: ik blijf bouwen aan die brug tussen wat technisch kan en wat menselijk nodig is. Dat doe ik door gesprekken te ontwerpen waarin technologie niet stuurt, maar luistert. Door AI in te zetten als spiegel. Tussen data en verhalen. Tussen efficiency en empathie. En bovenal: tussen mensen die elkaar anders nooit echt hadden gehoord.

Het begint klein. Lokaal. Met de simpele vraag: hoe zouden we dit anders kunnen doen?

En ik ben oprecht benieuwd wat jouw antwoord daarop is.